Jak zwiększyć wydajność mleczną krów? Wskazówki dla hodowców

Wydajność mleczna krów to jeden z najważniejszych czynników wpływających na opłacalność produkcji i zysk z hodowli. Nie da się utrzymać produkcji na wysokim poziomie, bez jednoczesnej dbałości o jak najlepsze żywienie zwierząt, dbanie o ich zdrowie i warunki bytowe. Ile mleka daje krowa dziennie? Jak zwiększyć wydajność mleczną krów, nie obniżając jednocześnie ich dobrostanu i komfortu?

Pozyskiwanie mleka od krów

Każda hodowla bydła mlecznego nastawiona jest na pozyskiwanie mleka. Im więcej krów w gospodarstwie i większa ich wydajność mleczna, tym wyższa opłacalność produkcji. Trzeba jednak pamiętać, że krowy mleczne są wyjątkowo wymagające zarówno pod względem żywienia, jak i warunków bytowych. Jakiekolwiek błędy czy uchybienia w tym zakresie nie tylko powodują spadek produkcji mleka, ale również obniżają odporność zwierząt, zwiększając ryzyko wielu poważnych chorób.

Jak wygląda pozyskiwanie mleka od krowy? Proces produkcji rozpoczyna się od pierwszego zacielenia jałówek, które osiągają dojrzałość płciową około 1,5 – 2 roku życia. Zostają one poddane naturalnemu zapłodnieniu lub sztucznej inseminacji. Po ocieleniu krowy początkowo karmią mlekiem cielęta. Z punktu widzenia produkcji takie mleko nie jest bowiem wartościowe, natomiast bardzo ważne jest z perspektywy zdrowia i odporności cieląt. W kolejnych tygodniach, po odstawieniu cieląt od matek, krowy zaczynają być zdajane – w większości gospodarstw produkujących mleko na dużą skalę wszystko odbywa się automatycznie, w halach udojowych.

Po mniej więcej trzech miesiącach krowy są ponownie zapładniane, dzięki czemu produkcja mleka utrzymuje się nadal na wysokim poziomie. Zasuszane są jedynie na około 2 miesiące przed porodem, aby ich organizm zdążył się zregenerować i przygotować do kolejnego ocielenia. Co ciekawe, wydajność mleczna krów zwiększa się z każdym porodem – krowy, które rodziły już kilka razy, dają więcej mleka niż te, które ocieliły się po raz pierwszy.

Ile mleka daje krowa?

To, ile litrów mleka daje krowa, zależy od wielu czynników, między innymi od jej rasy, wieku, a także sposobu prowadzenia hodowli. Krowy mleczne, które żyją w swobodnych warunkach, produkują mleko do karmienia swoich cieląt. Najczęściej jest to około 8 litrów w ciągu doby. Dla cieląt w zupełności wystarczy, jednak w przypadku produkcji przemysłowej jest to stanowczo za mało. Krowy mleczne w gospodarstwach produkcyjnych, które na wiele sposobów są stymulowane do wysokiej wydajności mlecznej, mogą dawać nawet 50 litrów mleka każdego dnia. Można więc łatwo policzyć, ile krowa daje mleka rocznie – około 12 tysięcy litrów, a czasem więcej. Wysoki poziom wydajności mlecznej utrzymuje się jednak przez pierwsze kilka lat życia krowy, w późniejszym czasie zaczyna spadać. Hodowcy robią więc wszystko, by w ciągu tych kilku lat wysokiej produkcyjności krowy dawały jak najwięcej mleka – od tego jest uzależniona opłacalność całej hodowli.

Jak zwiększyć wydajność mleczną krów?

Za ilość produkowanego mleka odpowiadają między innymi czynniki genetyczne, jednak w dużo większym stopniu wpływ mają warunki, w jakich krowy przebywają na co dzień. Co jest najważniejsze dla zwiększenia wydajności mlecznej?

• Stały dostęp do dobrej jakości paszy – żywienie krów mlecznych wymaga systematycznego dbania o jakość i skład dawki pokarmowej, a także o dostosowanie jej do fazy laktacji. Krowa świeżo po ocieleniu potrzebuje bowiem nieco innych proporcji składników odżywczych niż ta, która właśnie jest poddawana zasuszaniu. Należy dbać o dobre proporcje pomiędzy paszą treściwą a objętościową, a także o uzupełnianie dawki pokarmowej w dodatkowe preparaty mineralne i witaminowe. Im bardziej urozmaicona dieta krów mlecznych, tym mniejsze ryzyko powstawania niedoborów pokarmowych.

• Czysta obora – w oborze, w której przebywają krowy mleczne, należy zadbać o czystość i jak najlepsze warunki higieniczne. Krowy powinny przebywać w miejscach, które są pokryte grubą warstwą ściółki. Dzięki temu nie ślizgają się i nie narażają na urazy kończyn.

• Właściwe warunki termiczne – jednym z czynników, które niemal natychmiast obniżają wydajność mleczną bydła, jest stres cieplny. Przegrzanie organizmu nie tylko hamuje produkcję mleka, ale również obniża odporność i zwiększa ryzyko powstawania wielu chorób. Wysokie temperatury w połączeniu z równie wysoką wilgotnością powietrza są wręcz zabójcze dla produkcji mleka. Hodowcy, szczególnie w sezonie letnim, powinni zadbać o dobrą wentylację w oborze, która pozwoli uniknąć przegrzania. Należy również dopilnować, by zwierzęta miały stały dostęp do świeżej wody. W sezonie letnim niezbędna jest również zmiana żywienia, aby dostosować je do zmiany zachowania i aktywności zwierząt. Paszę w ciągu dnia podajemy w niewielkich ilościach, a nieco więcej wieczorem, gdy zwierzęta ożywiają się po gorącym dniu.

• Częstotliwość doju – częste dojenie pobudza krowy do produkcji mleka. Szczególnie ważne jest w pierwszych tygodniach po wycieleniu, gdy organizm krowy przystosowuje się do zwiększonej produkcji mleka.

• Prawidłowe zasuszanie – okres zasuszenia ma bezpośredni wpływ na wydajność mleczną. Wstrzymywanie udoju powinno się zaczynać na około 2 miesiące przed planowanym wycieleniem krowy. Dzięki temu zwierzę ma czas na zregenerowanie organizmu i przygotowanie się do porodu. Niestety, często się zdarza, że hodowcy skracają okres zasuszania i doją krowy nawet do 30 dni przed porodem. Osiągane w ten sposób zyski są jednak niewspółmierne do kosztów. Owszem, przedłużają w ten sposób okres dojenia i pozyskiwania mleka, ale takie działanie prowadzi do obniżenia wydajności mlecznej nie tylko po najbliższym wycieleniu, ale również w kolejnych latach.

Jak żywić krowy w szczycie laktacji?

Aby pozyskiwanie mleka od krowy przynosiło wymierne korzyści ekonomiczne, należy szczególną uwagę zwrócić na jej żywienie w szczycie laktacji, czyli wtedy, gdy daje najwięcej mleka. Odpowiednia jakość pasz, szczególnie objętościowych, korzystnie wpływa nie tylko na ilość pozyskiwanego mleka, ale również na jego jakość i wartości odżywcze. Niezbędne jest również zwrócenie uwagi na udział w dawce pokarmowej białka i energii. Nadmiar białka przy jednoczesnym deficycie energii sprawia, że zwierzęta zaczynają korzystać ze swoich rezerw energetycznych. A to w efekcie krótkoterminowym przekłada się na mniejsze ilości pozyskiwanego mleka. Długoterminowo może natomiast powodować problemy z rozrodem oraz zdrowotnością zwierząt.

Pasze mlekopędne – po czym krowy dają najwięcej mleka?

Planując żywienie krów mlecznych w różnych okresach laktacji, warto zwrócić uwagę na te pasze, które mogą w większym lub mniejszym stopniu przyczynić się do zwiększenia wydajności mlecznej. Do pasz mlekopędnych zaliczamy między innymi młóto browarniane oraz suszony wywar gorzelniany, które cieszą się coraz większym zainteresowaniem wśród hodowców bydła mlecznego. Młóto browarniane to pozostałości ziarna jęczmienia, który wykorzystywany jest do produkcji piwa. Ma optymalną zawartość białka, która rozkłada się w żwaczu. W połączeniu z kiszonką z kukurydzy lub traw motylkowych stanowi pełnowartościową paszę, która przyczynia się do zwiększenia laktacji i wydajności mlecznej. Młóto należy podawać na początku i w środkowej fazie laktacji. Niewskazane jest natomiast dla krów, które są zasuszane. Nie należy również przesadzać z ilością, gdyż jego nadmiar może powodować problemy metaboliczne. Podobne efekty daje stosowanie suchego wywaru gorzelnianego, który jest dobrym źródłem nie tylko aminokwasów, ale również witamin i minerałów.

Stosowanie pasz mlekopędnych to skuteczny sposób na poprawę wydajności mlecznej krów, pod warunkiem, że będą one podawane w odpowiednich ilościach, ze zwróceniem uwagi zarówno na wagę krowy, jak i na fazę laktacji. Niewłaściwe stosowanie pasz mlekopędnych nie tylko nie poprawi wydajności mlecznej, ale może również spowodować dodatkowe problemy zdrowotne.

Leżakowanie –  skuteczna recepta na większą wydajność mleczną

Duży wpływ na wydajność mleczną krów mają warunki w oborze, a konkretnie wygodne i przestronne miejsca do leżenia. Jeśli krowy nie mają odpowiednich miejsc do leżenia, większość czasu spędzają w pozycji stojącej. A to przekłada się nie tylko na mniejsze wyniki produkcyjne, ale również na skłonność do kulawizn i innych chorób.

W pozycji leżącej krowy przeżuwają i śpią, czyli większą część doby powinny spędzać na leżakowaniu. Na przeżuwanie poświęcają nawet 10 godzin w ciągu doby. Śpią zdecydowanie mniej – od 3 do 4 godzin. Jeśli jednak nie mają dobrych warunków do wypoczynku, czas przeżywania znacznie się skraca. Krowy preferują bowiem przeżuwanie w pozycji leżącej, gdy stoją, cały proces zachodzi dużo wolniej. Każdy hodowca, któremu zależy na wysokiej wydajności mlecznej, powinien więc zadbać o komfort swoich zwierząt. W oborze powinny znajdować się legowiska z miękkim, suchym podłożem, na których krowy chętnie będą leżakowały i przeżuwały.

Automatyzacja i innowacje na hali udojowej

Nowoczesne hodowle bydła mlecznego korzystają na co dzień z innowacyjnych rozwiązań, które ułatwiają planowanie produkcji mleka. Można dzięki nim utrzymać wysoką wydajność mleczną bez jakiejkolwiek szkody dla zdrowia, komfortu i dobrostanu zwierząt. W ofercie Allflex dla bydła mlecznego znajdziesz innowacyjne rozwiązania udojowe, które usprawniają i zwiększają precyzyjność doju, oszczędzają czas, a także korzystnie wpływają na samopoczucie i kondycję zwierząt. System kontroli doju mierzy wydajność mleczną każdej krowy, sprawdza przepływ, zapobiegając zbyt długiemu dojeniu, a także pozwala na zbadanie parametrów mleka. Hodowca na bieżąco może kontrolować wydajność mleczną nie tylko całego stada, ale również poszczególnych krów. W sytuacji, gdy wydajność nagle spada lub utrzymuje się na niezadowalającym poziomie, ma możliwość szybkiego wdrożenia zmian w żywieniu lub warunkach bytowych krów. System jest wyjątkowo czuły i dokładny, dzięki czemu pozwala na zaobserwowanie takich zmian, które bez niego zostałyby wykryte zdecydowanie później.

Automatyzacja doju i nowoczesne systemy monitorujące z pewnością nie zastąpią pracy hodowcy, są natomiast nieocenionym wsparciem w codziennej pracy przy stadzie, dbaniu o jego żywienie, komfort bytowy, a także o jakość produkowanego mleka. Korzystanie z systemu może się przyczynić do zwiększenia wydajności mlecznej, pod warunkiem, że hodowca w porę wykorzysta uzyskane informacje.