Wpływ zmian sezonowych na zdrowie bydła – jak przygotować stado na zimę?

Gdy sezon letni powoli ustępuje jesieni i zbliżającej się zimie, bydło – zarówno te na pastwisku, jak i przebywające w oborze – może nieco odetchnąć. Nie ma już bowiem zagrożenia stresem cieplnym, który osłabia odporność i zwiększa ryzyko wielu poważnych chorób. Warto jednak pamiętać, że także sezon jesienno-zimowy to czas chorób w stadzie, szczególnie tych, które są związane z przebywaniem w zamkniętych i nieodpowiednio przystosowanych pomieszczeniach.

Bydło cały rok na pastwisku?

Jadąc przez tereny wiejskie w sezonie zimowym, często można spotkać się z widokiem stad bydła stojących na otwartej przestrzeni, a nierzadko też pokrytych świeżym śniegiem. Dla osób niezaznajomionych z hodowlą taki widok może budzić niepokój i prowadzić do myśli o konieczności interwencji ze strony organizacji zajmujących się ochroną zwierząt. Warto jednak zrozumieć, że warunki, które mogłyby być niewłaściwe dla innych zwierząt, w przypadku bydła mogą być zupełnie bezpieczne i naturalne. Hodowcy praktykujący całoroczny wypas muszą często tłumaczyć, że odpowiednio przystosowane bydło radzi sobie w takich warunkach bez szkody dla zdrowia.

Większość gatunków bydła mięsnego doskonale radzi sobie w negatywnych warunkach atmosferycznych, może bez uszczerbku dla zdrowia przebywać na otwartej przestrzeni nawet w temperaturze do -20 stopni. A więc gdy jesienią pojawia się niższa temperatury, krowy nie muszą automatycznie znaleźć się w oborze. Na sezon zimowy przypada też szczyt wycieleń, które odbywają się prosto w śnieg, a urodzone w takich warunkach cielęta doskonale się rozwijają i wraz z nadejściem wiosny są gotowe do pobierania pierwszej zielonej paszy. Przebywanie bydła zimą na wybiegu nie jest niczym niepokojącym. Oczywiście, pod warunkiem, że krowy mają dostęp do paszy i świeżej wody, a także zapewnione schronienie od wiatru i wilgoci.

Wolny wybieg, ale z możliwością schronienia

Wybieg dla bydła w sezonie zimowym jest dobrym rozwiązaniem szczególnie dla bydła mięsnego. Przedstawiciele ras mięsnych mają grubą sierść i podszerstek, co stanowi świetną warstwę izolacyjną chroniącą przed niskimi temperaturami. Trzeba jednak pamiętać, że odporność na niskie temperatury nie idzie w parze z dobrym radzeniem sobie z wiatrem i wilgocią. Krowy na pastwisku muszą mieć dostęp do schronienia naturalnego bądź przygotowanego przez hodowcę. Jako naturalne osłony przed wiatrem dobrze sprawdzają się pasy drzew i krzewów. W tych miejscach warto położyć grubszą warstwę ściółki, która dodatkowo będzie chronić zwierzęta przed chłodem od zmarzniętego gruntu. Dobrym rozwiązaniem jest też drewniana wiata dla bydła – jej wielkość powinna być dostosowana do wielkości stada tak, aby w razie potrzeby wszystkie zwierzęta mogły bez problemu schronić się pod dachem. Wiata na bydło powinna być dobrze zaprojektowana, mocna i stabilna – nie zapominajmy, że krowy uwielbiają się ocierać o wszelkie elementy konstrukcyjne.

Jak zadbać zimą o krowy w oborze?

Wiata i ogrodzenie dla bydła w sezonie zimowym dobrze sprawdza się w przypadku ras mięsnych. Jednak krowy mleczne, szczególnie te, które przez cały rok przebywają w oborze, wymagają szczególnej dbałości o ich dobrostan przed nadchodzącymi chłodami. Zimą w oborze bardzo ważna jest prawidłowa wentylacja, gdyż temperatura u krowy nie jest aż tak ważna, jak wilgotność powietrza i ochrona przed przeciągami. Zwierzęta przebywające w wilgotnym i pełnym przeciągów środowisku są bardziej narażone na choroby bydła – infekcje, dermatozy, czyli choroby skóry, a także wszelkie choroby bakteryjne.

Najtrudniej o właściwe warunki w oborze jest zadbać w przypadku budynków starego typu – najczęściej mają one nisko zawieszone stropy oraz słaby system wentylacji. Aby takie wnętrze zapewniało zwierzętom komfort, należy zadbać o częstą i regularną wymianę ściółki – czysta, sucha słoma dobrze chroni wilgoć, zapewnia też właściwą profilaktykę, jeśli chodzi o zdrowie wymion i kończyn. W oborach, gdzie nie ma sprawnego systemu wentylacji, nie należy zamykać drzwi nawet podczas bardzo niskich temperatur. Zwierzęta doskonale poradzą sobie nawet podczas bardzo chłodnych nocy, jeśli będą miały zapewniony stały dopływ świeżego powietrza. Jeśli zamkniemy drzwi, we wnętrzu szybko wzrośnie poziom wilgoci. Krople wody będą osadzać się nie tylko na elementach konstrukcyjnych, ale również na zwierzętach. A to bardzo szybko je wychładza, obniża odporność, a przy dużym zagęszczeniu w pomieszczeniu – zwiększa ryzyko infekcji w całym stadzie.

Przygotowanie paszy na zimę

Szczególnej dbałości o żywienie w sezonie jesienno-zimowym wymagają zarówno krowy przebywające w oborze, jak i te, które utrzymywane są przez cały rok w systemie pastwiskowym. Pastwisko po sezonie staje się bowiem całkowicie bezwartościowe. Doświadczeni hodowcy przez cały sezon wiosenno-letni przygotowują się do żywienia zimowego, wykonując lub kupując dobrej jakości pasze. W żywieniu zimowym, gdy nie ma dostępu do świeżych zielonek, podstawą żywienia są pasze objętościowe w postaci siana, kiszonki i sianokiszonki. Jako uzupełnienie żywienia dobrze sprawdzają się lizawki witaminowo-mineralne, które zapewniają prawidłową suplementację najważniejszych mikroskładników.

Podobnie jak w sezonie letnim, także zimą zwierzęta powinny mieć zapewniony dostęp do nieograniczonych ilości świeżej wody. Zarówno na pastwisku, jak i w oborze warto rozważyć instalację poideł wyposażonych w podgrzewacze – dzięki temu woda nawet w niskich temperaturach nie będzie zamarzać.

Obserwuj stado na pastwisku i w oborze

Choć w sezonie zimowym ryzyko niektórych chorób (tężyczka pastwiskowa, choroby będące następstwem stresu cieplnego) jest niższe, nie oznacza to, że hodowca nie musi martwić się o zdrowie swojego stada. Wręcz przeciwnie – zimą chorób nie brakuje, szczególnie w przypadku zwierząt przebywających w dużych skupiskach w oborach. Hodowca powinien więc dbać o systematyczny monitoring zwierząt, zwracać uwagę na wszelkie zmiany w ich zachowaniu, dobowej aktywności, ilości pobieranej paszy. Warto również zwracać uwagę na skórę i kopyta – w sezonie zimowym u zwierząt w oborze mogą bowiem pojawiać się choroby racic. Monitoring stada pozwala na szybką reakcję, diagnozę oraz włączenie odpowiedniego leczenia, co przekłada się na lepszą zdrowotność stada, a co za tym idzie – na dużo lepsze wyniki produkcyjne.